Trwają prace konserwatorskie przy nagrobkach Ministrów II RP

Historia naszej państwowości, z której mamy prawo być dumni liczy ponad 1000 lat. Przez to tysiąclecie zmieniały się granice, warunki i ustrój. Jednak jedno pozostawało niezmienne – zawsze była grupa ludzi, którzy chcieli służyć Polsce i kreować kierunki jej rozwoju, sprawując najważniejsze funkcje w państwie. To dzięki takim ludziom pomimo różnych, czasem dramatycznych momentów w dziejach, z utratą niepodległości włącznie udało się nam zachować ciągłość istnienia Polski.

Ciągłość ta jest widoczna jest w wielu wymiarach i na wielu płaszczyznach. Częścią tej tradycji byli i są również premierzy i ministrowie, którzy w różnych okresach piastowali swoje funkcje. Ich służba, choć sprawowana w różnych warunkach i okolicznościach był częścią długiego ciągu funkcjonowania naszej państwowości. Podkreśla ją również fakt pochówku, prezydentów niepodległej Rzeczpospolitej
w Katedrach – warszawskiej i wawelskiej, a więc w miejscach pochówku najważniejszych dla kraju osób
w tym królów polski. Choć nie ma osobnej nekropolii, ani kwatery gdzie chowano by byłych premierów
i ministrów, to jednak ich groby stanowią element naszego dziedzictwa.

Poczesne miejsce wśród nekropoli kryjących prochy premierów i ministrów zajmuje cmentarz Stare Powązki. Jest on miejscem szczególnym, nie tylko zabytkowym cmentarzem z wieloma wysokiej klasy zabytkowymi nagrobkami. Jest również swoistą kroniką ostatnich dwustu lat dziejów Rzeczpospolitej z jej wzlotami i upadkami. Tu znaleźli miejsce ostatniego spoczynku ludzie, którzy mieli znaczący wpływ na losy kraju.

Wśród pochowanych znajdują się również politycy i działacze gospodarczy oraz wielu członków polskich rządów. Ludzi pochodzących z różnych środowisk, o różnej drodze życiowej i politycznej. Ludzi, którzy
w swym politycznym życiu, nierzadko potrafili być zaciętymi przeciwnikami. Jednak łączy ich fakt, że służyli Rzeczpospolitej, tak jak potrafili i jak uważali za najlepszy. Należeli do jej elit i najwyższych władz Polski.

Ich groby, choć rozrzucone po całym cmentarzu, stanowią swoisty pomnik tych, którzy wyznaczali kierunki rozwoju kraju. Jest to panteon służby krajowi. I to służby cywilnej, tej która na co dzień decyduje
o rozwoju kraju.

Groby tych, którzy walczyli za Polskę, zwykle otoczone są należną czcią i szacunkiem, oraz odpowiednią opieką konserwatorską, jak i codzienna pielęgnacją. Tymczasem miejsca ostatniego spoczynku tych, którzy kierowali nawą państwową i tworzyli warunki do rozwoju kraju, pozostają często jeśli nie zapomniane, to nie zawsze otoczone należytą opieką. Trzeba ten stan zmienić. Tym bardziej, że dziś jest tak potrzebny etos codziennej służby państwu, lojalności wobec niego, oraz żmudnej pracy dla dobra Polski. Ten rodzaj służby i poświęcenia jest często niedoceniany. Jednak to właśnie takie działania budują  dobrobyt, pomyślność i siłę kraju.

Dlatego odnowienie i opieka nad tymi grobami jest naszym obowiązkiem i powinna być przykładem jak powinno się służyć krajowi. Takie działania będą podkreśleniem, tego, że za słowem patriotyzm kryje się również codzienna praca. Ludzie, którzy kierowali Polska i poszczególnymi jej sektorami zasługują na pamięć i szacunek nie mniejszy niż ci, którzy walczyli zbrojnie. Jedni jak i drudzy kierowali się w swoich działaniach miłością do Polski i pragnieniem jej dobra.

Projekt zakłada przeprowadzenie prac konserwatorskich na grobach 52 Ministrów II RP. Prace będą polegały na konserwacji istniejących pomników oraz wymianie zniszczonych elementów na nowe,
w technice i materiale odpowiadającym oryginalnemu.

Nagrobki objęte projektem zostaną poddane konserwacji, polegającej na usunięciu czynników niszczących nagrobek, wykonaniu czynności najważniejszych dla polepszenia jego stanu zachowania
i usunięcia czynników niszczących kamień.

Głównymi czynnikami niszczącymi nagrobki są czynniki atmosferyczne, które na cmentarzach najczęściej są bardzo niekorzystne dla kamienia – m.in. zacienienie wśród drzew, brak ochrony przed wodą deszczową, która zamarzając w porach stopniowo rozsadza jego strukturę, zaleganie liści i ziemi, które odbarwiają kamień, porastanie różnego rodzaju mikroorganizmami, które zatrzymują wilgoć na powierzchni. Konserwacja kładzie nacisk na usunięcie ich lub poprawę odporności kamienia na ich działanie.

Realizowany zakres prac obejmuje m.in.:

• oczyszczeniu powierzchni kamienia, usunięcie luźnych zanieczyszczeń, liści, ziemi, mchów, porostów;
• usunięciu z bezpośredniego otoczenia kamienia rosnących chwastów;
• dezynfekcji preparatem biobójczym;
• wyprostowaniu przechylonych elementów;
• wzmocnienie strukturalne kamienia porowatego – jeśli jest osłabiony w stopniu który tego wymaga;
• wypełnieniu ubytków, zamknięcie rys i szczelin – jeśli stanowią zagrożenie zatrzymywania się w nich wody i śniegu, wnikania wody w strukturę kamienia; metoda dobrana w zależności od miejsca – flekowanie lub kitowanie odpowiednimi zaprawami;
• wypełnienie ubytków spoiny;
• hydrofobizacja powierzchni;
• w przypadku elementów metalowych: wypiaskowanie (usunięcie elementów korozji), zabezpieczenie powłoką antykorozyjną, pomalowanie powierzchni farbą alkidową.

Preparaty chemiczne i pozostałe materiały zaproponowane w programie mają najwyższą, sprawdzoną jakość. W przypadku stwierdzenia z trakcie prac konieczności zastosowania zamiennika, będzie to środek o równoważnych właściwościach.

W wyniku podjętych prac poza zatrzymaniem procesów niszczących kamień, przywrócony zostanie godny wygląd nagrobków stanowiących upamiętnienie pochowanych osób.

Projekt renowacji miejsc spoczynku Ministrów II RP finansowany jest ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Serdecznie podziękowania kierujemy również do Pana Wojciecha Labudy – Pełnomocnika ds. ochrony miejsc pamięci, dzięki którego zaangażowaniu przywracamy pamięć o osobach zasłużonych dla budowania naszego kraju.

Fundacja Stare Powązki